اسکندر شخصیتی بود که در زمانی کوتاه توانست بخش اعظم جهان شناخته‌شده زمان خود را فتح کند و به جهان شکل تازه‌ای ببخشد.
اسکندر مقدونی شاه مقدونیه در قرن چهارم قبل از میلاد در ۲۰ سالگی به قدرت رسید و در عرض حدود ۱۰ سال توانست بزرگ‌ترین قدرت آن زمان، یعنی شاهنشاهی هخامنشی، را فتح کند. دستاوردهای این شخصیت تاریخی آن‌قدر عظیم و چشمگیر بود که روایت‌های داستانی و اساطیری نیز حول شخصیت وی شکل گرفت و الهام‌بخش دوستدارانش شد. در این مقاله بیشتر با اسکندر، دستاوردهایش و تاثیراتی که بر زمان خود تا امروزه داشته آشنا خواهید شد.
دانستنی‌ها درباره اسکندر مقدونی:قلمرو اسکندرمرگ مرموز اسکندر اسکندر بر همه چیز چیره شدفرافکنی فانتزی‌‌ها درباره اسکندراسکندر؛ میراث نژادپرستانه؟دنبال جای پای اسکندرانتهای رنگین کمان اسکندرقلمرو اسکندردر حدود بیش از ۲,۰۰۰ سال پیش، اسکندر در سه قاره کشورگشایی کرد و بر سرزمین‌هایی مسلط شد که گستره آن‌ها از مصر تا هند کنونی می‌رسید. او وقتی از دنیا رفت، تنها ۳۲ سال سن داشت؛ اما توانسته بود نقشه نیم‌کره شمالی را باز ترسیم کند.
از سال ۳۲۳ قبل از میلاد که اسکندر درگذشت، جهان مبهوت اقدام‌های وی است. او در ۲۰سالگی از پادشاهی مقدونی (در کشور یونان کنونی) برخاست تا شاهنشاهی قدرتمند هخامنشی را فتح کند. اسکندر، پیش از آنکه در بابل در کشور عراق کنونی جان بسپارد، تا رود سند در کشور پاکستان کنونی پیش رفت و حتی از آن گذشت و به هند پا گذاشت.
پس از بیش از ۲,۰۰۰ سال، گردشگران همچنان می‌توانند میراث وی را در کشورهای دوردستی همچون مصر، ترکیه و پاکستان ببینند. در سال ۲۰۲۴ نیز باستان‌شناسان کاخ شاهی «آیگای» (Aigai) در یونان را به روی گردشگران گشودند. کاخ آیگای مرکز تشریفات دودمان شاهی مقدونی بود. پس از ترور فیلیپ دوم، پدر اسکندر، اسکندر در آنجا تاج‌گذاری کرد. علاوه بر کاخ آیگای، محوطه‌های متعدد دیگری در جهان وجود دارد که گردشگران با بازدید از آن‌ها می‌توانند به اسکندر و افسانه وی نزدیک شوند.
بقایای کاخ آیگای یونان؛ منبع عکس: AP News، عکاس: Giannis Papanikos
مرگ مرموز اسکندر اسکندر در عمر ۳۲ساله خود، دستاورد بی‌نظیری کسب کرد. پدر وی، فیلیپ دوم مقدونی (Philip II of Macedon) همواره ابتدا دیپلماسی پیش می‌گرفت؛ اما اسکندر کاری با دیپلماسی نداشت و با استفاده از زور، نقشه جهان را باز ترسیم کرد.
در سال ۳۳۶ قبل از میلاد، اسکندر در ۲۰سالگی شاه مقدونیه شد. او تنها دو سال پس از ترور فیلیپ در اروپا ماند و در این مدت، حکومت خود را تقویت و شورش‌های جنوب یونان و بالکان را سرکوب کرد. سپس، در سال ۳۳۴ قبل از میلاد، اسکندر لشکر خود را راهی آسیا کرد تا آرزوی پدر مبنی بر فتح شاهنشاهی هخامنشی را برآورده کند. شاهنشاهی هخامنشی بزرگ‌ترین قدرت آن زمان بود.
در طی مدت ۱۰ سال، اسکندر در ترکیه کنونی، خاورمیانه و مناطق دوردستی همچون افغانستان و پاکستان جنگید و توانست داریوش سوم، شاه هخامنشی، را شکست دهد و امپراتوری را از آن خود کند. در زمانی که او تنها ۳۰ سال داشت، قلمرو وی از دریای آدریاتیک تا رود سند گسترده بود.
نبرد ایسوس؛ منبع عکس: Britannica، پدیدآورنده: نامشخص
اسکندر سپس به شبه قاره هند و ایالت پنجاب در پاکستان کنونی هجوم آورد و در هند، مناطق بیشتری را تسخیر کرد تا آنکه سپاه خسته‌اش شورش کردند. آن‌ها به عقب برگشتند؛ اما در راه مقدونیه بودند که اسکندر به‌مدت دو هفته تب کرد و در بابل درگذشت.
شخصیت‌های کمی در تاریخ توانستند به دستاوردهای اسکندر نزدیک شوندبه قولی، جسد اسکندر به مصر برده و در تابوتی در شهر اسکندریه گذاشته شد. مقبره وی مورد احترام همگان، از کلئوپاترا گرفته تا ژولیوس سزار بود تا آنکه در قرن پنجم میلادی ناپدید شد و هرگز یافت نشد.
اسکندر بدون آنکه در جنگی شکست بخورد، از دنیا رفت. امپراتوری وی خیلی زود از هم پاشید؛ اما زبان رسمی اداری در آن منطقه به‌مدت سده‌ها، یونانی باقی ماند؛ به همین دلیل، زبان یونانی در سراسر خاورمیانه فراگیر و عهد جدید به یونانی نوشته شد.
بسیاری از آتنیان که به دموکراسی قائل بودند، از نظام پادشاهی یا امپراتوری اسکندر نفرت داشتند. برخی از زرتشتیان نیز وی را نفرین‌شده می‌دانند؛ زیرا او اسناد قدیمی در تخت جمشید را نابود کرد. با این حال، اسکندر مقدونی پس از مرگش، به مقامی شبه‌خدایی رسید. اسکندر منحصربه‌فرد بود و شخصیت‌های کمی در تاریخ توانستند به دستاوردهای وی نزدیک شوند؛ شاید بتوان چنگیزخان مغول را با وی مقایسه کرد.
منبع عکس: HistoryNet، عکاس: ZU_09؛ پدیدآورنده: نامشخص
اسکندر بر همه چیز چیره شدمیراث اسکندر یک درس خشک تاریخی نیست؛ در واقع، داستان مرد جوانی از مقدونیه است که مرزهای جهان را درنوردید و از همان ابتدا، طرفدارانی داشت. در دوره رومی، نویسندگانی نظیر «آریان» (Arrian) و «پلوتارک» (Plutarch) زندگی‌نامه اسکندر را نوشتند. سپس، «داستان اسکندر» (Alexander Romance) به‌شدت معروف شد. این داستان نخستین‌بار در قرن سوم میلادی در اسکندریه مصر به نگارش درآمد.
داستان اسکندر اساسا رمانی بر مبنای زندگی اسکندر بود که به زبان‌های مختلف دنیا، از جمله به زبان‌های عربی و فارسی، ترجمه شد. در سال ۱۰۱۰ میلادی، فردوسی شاهنامه را نگاشت و در آن، اسکندر را به‌شکل سکندر ایرانی و برادر ناتنی دارا یا داریوش تصویر کرد. در این روایت، اسکندر دین ایرانی زرتشتی را حفظ می‌کند. این کتاب در شرق نزدیک و شرق دور، حتی در اندونزی، شناخته شد.
منبع عکس: The British Library، پدیدآورنده: نامشخص
امروزه، شهرهایی نظیر اسکندریه در مصر و قندهار در افغانستان نام اسکندر را یدک می‌کشند. سن کم وی، کارهای بزرگی که تا پیش از مرگش انجام داد و مسافت طولانی‌ای که سفر کرد همگی شگفت‌انگیز و کم‌نظیر است. او از مقدونیه برخاست و تا افغانستان، پاکستان و هند کنونی پیش رفت. مسیر وی در بعضی جاها سخت بود؛ اما او بر تمام موانع، مثل کوه، رودخانه، فیل‌های جنگی و ارابه‌های داس‌دار غ..
