اسرار موزائیک اسکندر؛ نبرد درخت خشک با داریوش سوم هخامنشی
موزائیک اسکندر از حدود ۲ میلیون قطعه تشکیل شده است که قطعات آن از نقاط مختلف اروپا و شمال آفریقا آورده شده‌اند.
موزائیک نمادین اسکندر مقدونی از شهر باستانی پمپئی به دست آمد. این موزائیک از حدود ۲,۰۰۰,۰۰۰ قطعه تشکیل شده است. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که این قطعات از معادن ورای قلمرو پادشاهی اسکندر هستند. طبق پژوهشی که در ۱۵ ژانویه سال ۲۰۲۵ منتشر شد، قطعات سنگی یا کانی‌های موزائیک اسکندر از معدن‌های اروپا نظیر معدن‌هایی در ایتالیا و «شبه‌جزیره ایبری» (Iberian Peninsula) و همچنین معادن تونس آورده شده‌اند؛ این در حالی است که امپراتوری اسکندر از بالکان تا کشور پاکستان امروزی گسترده بود.
با موزائیک اسکندر آشنا شوید:موزائیک اسکندر چیست؟اسرار موزائیک اسکندرموزائیک اسکندر چیست؟وقتی کوه «وزوویوس» (Vesuvius) در سال ۷۹ میلادی فوران کرد، موزائیک تقریبا ۲۰۰۰ساله اسکندر در شهر پمپئی مدفون شد. در سال ۱۸۳۱ میلادی، باستان‌شناسان وقتی داشتند خانه یکی از اشراف شهر را کاوش می‌کردند، به این موزائیک دست یافتند. موزائیک اسکندر امروزه در موزه ملی باستان‌شناسی ناپل نگهداری می‌شود.
بیشتر بخوانید:اگر اسکندر از ایرانیان شکست می‌خورد، چه می‌شد؟موزائیک اسکندر مهم‌ترین موزائیک عصر رومی محسوب می‌شود. این موزائیک، اسکندر (حکومت از ۳۳۶ تا ۳۲۳ قبل از میلاد) و سپاه مقدونی را در حال پیروزی بر داریوش سوم هخامنشی و نیروهایش نشان می‌دهد. تک‌درخت موجود در پس‌زمینه موزائیک، به نبرد «ایسوس» (Issus) اشاره دارد که در سال ۳۳۳ قبل از میلاد در مرز ترکیه و سوریه کنونی در گرفت. متون عربی و قرون‌وسطایی، از جمله مارکو پولو، از این نبرد با عنوان «نبرد درخت خشک» یا «تک‌درخت» یاد می‌کنند.
تک‌درخت موزائیک اسکندر؛ منبع عکس: Christopher L.C.E. Witcombe، عکاس: نامشخص
اسرار موزائیک اسکندردر سال ۲۰۲۰ میلادی، موزه ملی باستان‌شناسی ناپل، با احتیاط، فرایند ترمیم موزائیک اسکندر را آغاز کرد. تیم ترمیم، اشعه ایکس را برای شناسایی عناصر موجود در موزائیک به کار برد. آن‌ها دریافتند که قطعات به‌کاررفته در موزائیک از ۱۰ رنگ تشکیل شده‌اند که استادانه در کنار هم قرار گرفته‌اند تا جلوه بهتری به موزائیک دهند. این ۱۰ رنگ شامل رنگ‌های سفید، قهوه‌ای، قرمز، زرد، صورتی، سبز، خاکستری، آبی، سیاه و شیشه‌ای می‌شدند که به‌خوبی در کنار هم قرار گرفته بودند.
در چهره اسکندر، سایه‌های مختلفی از رنگ صورتی به کار رفته و به‌طور محسوسی، حالت تابناک داردصنعت‌گران باستانی توجه ویژه‌ای به چهره اسکندر داشتند. در چهره اسکندر، سایه‌های مختلفی از رنگ صورتی به کار رفته و به‌طور محسوسی، حالت تابناک دارد که احتمالا به خاطر استفاده از ترکیب‌های شیمیایی مختلف است. جزئیاتی شبیه به این، نشان می‌دهد که چرا این نقش احتمالا نمادین‌ترین و معروف‌ترین تصویر از چهره اسکندر در هنر باستان محسوب می‌شود.
دانشمندان، برای ردیابی منشا قطعات موزائیک اسکندر، سراغ معادن مورد استفاده در عصر رومی رفتند. برای نمونه، برخی از قطعات سفید احتمالا از سنگ آهک کریستالی سفید معادن کوه‌های «آلپ آپوان» (Apuan Alps) در ایتالیا آورده شده‌اند. استخراج از این معادن برای به دست آوردن سنگ مرمر از قرن یکم قبل از میلاد شروع شد و تا قرن سوم میلادی ادامه داشت.
سنگ‌های مرمر کوه‌های آلپ آپوان؛ منبع عکس: omarmontalvoproducciones، عکاس: نامشخص
علاوه بر این، قطعات صورتی پررنگ احتمالا از پرتغال، برخی قطعات زرد احتمالا از شهر رومی «شمتو» (Simitthus) در تونس امروزی و قطعات قرمز تیره احتمالا از «دهانه ماتاپان» (Cape Matapan) یونان آورده شدند. تیم مرمتگر همچنین رده‌هایی از موم طبیعی و سنگ گچ را ردیابی کردند که احتمالا در عصر جدید به‌عنوان لایه محافظ به موزائیک اضافه شده بود.
منبع عکس: Finestre sull'Arte، عکاس: نامشخص
از آزمایش‌ها بر پشت موزائیک اسکندر، بخش‌های توخالی بسیاری شناسایی شد که احتمالا به خاطر گچ‌کاری در حین انتقال از پمپئی به موزه و برای محافظت از موزائیک به کار رفته است. در فرایند مرمت، باید توجه ویژه‌ای به این نقاط ضعیف شود.
عکس کاور: موزائیک اسکندر در موزه باستان‌شناسی ناپل ایتالیا؛ منبع عکس: Smarthistory، عکاس: نامشخص
