قرون وسطا دورهای پر از چالشها و تحولات بود که در آن بسیاری از سرزمینها مانند کشورهای جهان اسلام، چین و هند، بهرغم مشکلات و رکودهای اقتصادی، پیشرفتهای علمی و فرهنگی چشمگیری داشتند.
قرون وسطا بهطور کلی بهعنوان دورهای هزار ساله شناخته میشود. دورهای که از سقوط امپراتوری روم در سال ۴۷۶ میلادی آغاز شده بود و تا فروپاشی امپراتوری بیزانس در سال ۱۴۵۳ ادامه داشت. در اروپا، این دوره با کاهش شدید ثروت، تجارت و افت شدید شهرنشینی همراه بود؛ بهطوری که بسیاری از شهرها به حالت متروکه درآمده بودند؛ اما وضعیت در سایر نقاط جهان متفاوت بود.
در این دوران، خاورمیانه در اوج شکوفایی عصر طلایی اسلام به سر میبرد؛ چین همچنان قدرت و ثبات خود را حفظ کرده بود و هند بهعنوان یکی از قدرتهای اقتصادی برجسته جهان شناخته میشد. این پیشرفتهای فرهنگی و اقتصادی در شهرهای بزرگ آن دوران به وضوح قابلمشاهده بودند. شهرهایی که به رشد چشمگیری دست یافتند و به مراکز مهم تجاری و فرهنگی تبدیل شدند.
با بزرگترین شهرهای قرون وسطا بیشتر آشنا شویم:کایفنگ؛ چینآنگکور؛ کامبوجگانگایکوندا چولاپورام؛ هندکیوتو؛ ژاپنقاهره؛ مصرتانجاوور؛ هندقسطنطنیه؛ ترکیهبغداد؛ عراقنیشابور؛ ایرانقرطبه؛ اسپانیاکایفنگ؛ چینجمعیت تخمینی در دوران قرون وسطا: ۷۰۰,۰۰۰ نفر«کایفنگ» (Kaifeng) برای قرنها بهعنوان یکی از مراکز سیاسی و اقتصادی مهم چین شناخته میشد. این شهر برای نخستین بار در قرن چهارم پیش از میلاد شهرت یافت، زمانی که بهعنوان پایتخت «ایالت وی» (Wei state) انتخاب شد. در دوران حکومت «سلسله سونگ» (Song Dynasty)، کایفنگ بار دیگر به پایتخت این سلسله تبدیل شد و به اوج اهمیت خود رسید.
کایفنگ شهری با تنوع شگفتانگیز، میزبان محلههایی از اقوام و ادیان مختلف از سراسر آسیا بود. حضور یک جامعه بزرگ یهودی چینی، از ویژگیهای مشهور کایفنگ، محسوب میشد که در اوایل قرن دوازدهم میلادی به این شهر مهاجرت کرده بودند. این گروه یهودی احتمالا از ایران یا هند به کایفنگ آمده بودند. در دوران سلسله سونگ، کایفنگ به مرکز اقتصادی بزرگی تبدیل شد و هزاران نفر از مردم، برای زندگی و کار، در این شهر ساکن شدند. جمعیت این شهر در قرن دوازدهم میلادی احتمالا، به یک میلیون نفر رسیده بود.
آنگکور؛ کامبوججمعیت تخمینی در دوران قرون وسطا: ۶۵۰,۰۰۰ نفرشهر «آنگکور» (Angkor)، تقریبا ۶۰۰ سال پیش، قلب «امپراتوری خمر» (Khmer Empire) بود و یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و اقتصادی منطقه بهشمار میآمد. این شهر، شهرت اصلی خود را بهخاطر «آنگکور وات» (Angkor Wat) بهدست آورده بود؛ معبدی عظیم که در قرن دوازدهم میلادی تحت حکومت پادشاه «سوریاوارمان دوم» (King Suryavarman II) ساخته شد. امپراتوری خمر با کنترل مسیرهای تجاری بین هند، چین و دیگر مناطق حیاتی مانند اندونزی، به ثروت فراوانی دست یافت. جمعیت آنگکور در اوج شکوفایی خود، تقریبا به ۶۵۰,۰۰۰ نفر رسید.
شهر آنگکور بههمراه مجموعه معابد عظیم خود، در قرن شانزدهم، بهطور معمایی و غیرمنتظرهای رها شد و دیگر اثری از زندگی در آن نبود. بهرغم تحقیقات گسترده، هنوز دلایل دقیق نابودی آنگکور بهطور کامل درک نشده است؛ با این حال، نظریههای اصلی بیان میکنند که این شهر تحتتاثیر چندین بلای طبیعی قرار گرفت که منجر به پراکندگی جمعیت وسیع آن به مناطق روستایی اطراف شد.
گانگایکوندا چولاپورام؛ هندجمعیت تخمینی در دوران قرون وسطا: ۳۰۰,۰۰۰ نفر«گانگایکوندا چولاپورام» (Gangaikonda Cholapuram)، پایتخت امپراتوری قدرتمند «چولا» (Chola)، در قرون ۱۰ تا ۱۳ میلادی بخشهای گستردهای از جنوب هند و سریلانکا را تحت سلطه داشت. این شهر به دستور پادشاه چولا، «راجندرا اول» (Rajendra I)، پس از پیروزی بزرگ او بر امپراتوری رقیب «پالا» (Pala) ساخته شد. گانگایکوندا چولاپورام بهدلیل کاخ سلطنتی باشکوه و مجموعهای از معابد بینظیرش شهرت داشت. پادشاهان چولا به آثار هنری عمومی بسیار اهمیت میدادند و بسیاری از این شاهکارها هنوز در ویرانههای این شهر باستانی قابلمشاهدهاند.
جمعیت گانگایکوندا چولاپورام در دوران اوج خود، تقریبا به ۳۰۰,۰۰۰ نفر رسید؛ اما با فروپاشی امپراتوری چولا در سال ۱۲۷۹ میلادی و بروز شورشهای داخلی، گانگایکوندا چولاپورام وارد دورهای از افول و انحطاط شد.
کیوتو؛ ژاپنجمعیت تخمینی در دوران قرون وسطا: ۳۰۰,۰۰۰ نفر«کیوتو» (Kyoto) برای قرنها پایتخت ژاپن بود و از سال ۷۹۴ میلادی مرکز حکومتهای مختلف سیاسی این کشور بهشمار میآمد. در این دوران، هم امپراتورها و هم شوگانها از کیوتو بر ژاپن حکومت میکردند و سرمایهگذاریهای عظیمی برای ساخت زیرساختها و بناهای فرهنگی انجام دادند. کیوتو با وجود اینکه از ساحل دریا دور بود، توانست از طریق تجارت با شهرهای ساحلی ژاپن، به ثروت زیادی دست پیدا کند. دولت مرکزی قدرتمند این شهر، جمعیت زیادی را از مناطق روستایی به بازارها، مهمانسراها و مراکز اشرافی جذب کرد و باعث رونق اقتصادی و اجتماعی آن شد.
کیوتو در بیشتر دوران قرون وسطا شکوفا بود؛ اما سرانجام در دهه ۱۵۰۰ میلادی، با ورود ژاپن به دورهای از جنگهای داخلی، بهطور کامل ویران شد. در قرنهای بعد، این شهر آرامآرام جایگاه خود را بازیافت، تا اینکه در قرن نوزدهم، توکیو (ادو سابق) از کیوتو پیشی گرفت و به پایتخت جدید ژاپن تبدیل شد.
قاهره؛ مصرجمعیت تخمینی در دوران قرون وسطا: ۳۰۰,۰۰۰ نفر«قاهره» (Cairo)، پایتخت کنونی مصر، در دوره قرون وسطا یکی از ثروتمندترین و مهمترین شهرهای جهان بود. این شهر ابتدا در قرن هفتم میلادی بهعنوان اردوگاهی نظامی در زمان فتح اسلامی تاسیس شد. بعدها، قاهره بهعنوان مرکز قدرت «سلسله ایوبیان» (Ayyubid dynasty) شناخته شد؛ سلسلهای که توسط «صلاحالدین» (Saladin)، فرمانده برجسته و رهبر جنگهای صلیبی دوم و سوم در قرن دوازدهم، بنیانگذاری شد.
موقعیت جغرافیایی قاهره در کنار رود نیل، امکان دسترسی آسان ب..
